..:: SAHABELER ::..

EB� EYYUB EL-ENS�R� (�.52/672)

Medineli m�sl�manlardan ve hicret s�ras�nda Hz. Peygamber'i evinde misafir eden sah�b�.

Eb� Eyy�b H�lid b. Zeyd el-Ensar� en-Necc�r� (r.a.); Ens�r'�n Hazrec kabilesinin Necc�ro�ullar� koluna mensup olup, annesi Zehra binti Sa'd'd�r. Abd�lmuttalib'in v�lidesi taraf�ndan Ras�lullah'la akraba olan Eb� Eyy�b, ikinci Akabe bey'at�nda haz�r bulunmu�, Ras�lullah'a iman etmi�tir (�bn �sh�k, �bn Hi��m, es-S�re, II, 100; �bn Sa'd, et-Tabakat, III, 484; �bn Abd�lberr, el-�sti�b, IV, 1606; �bn�'l-Esir, �sd�'l-G�be, VI, 25; ez-Zeheb�, Siyer A'l�m�'n-N�bel�, II, 288).

Medine, m�sl�manlar i�in emin bir yer olduktan sonra Mekke'de Ras�lullah (s.a.s.) ile birka� m�sl�man kalm��t�. Ras�lullah da hicret yolculu�una ��k�nca bunu haber alan Eb� Eyy�b her g�n Medine'ye yak�n Hire ad verilen yerde onun yolunu g�zlerdi. Nih�yet Ras�lullah g�r�n�nce b�t�n Neccar'l�lar� toplayarak Ras�lullah'� kar��lad�. B�t�n m�sl�manlar Ras�lullah'� kendi evlerinde misafir etmek istiyordu. Bunun �zerine Ras�lullah devesini serbest b�rakt�. Kusva adl� bu deve Eb� Eyy�b'un evinin �n�nde ��kt�. Eb� Eyy�b bu olay� ��yle nakletmi�tir: "Ras�l-i Ekrem (s.a.s.) evimizin alt kat�na yerle�mi�ti. Ben de �st kattaki odada idim. Bir g�n yukar�dan yere bir miktar su d�k�lm��t�. Suyun tavandan s�zarak Ras�lullah'�n �zerine gelmemesi i�in suyu bir bez par�as� ile kurutmaya �al��t�k. Bunun �zerine Ras�lullah'�n yan�na inip dedim ki: 'Ya Ras�lallah, senin bulundu�un bir yerin �st�nde bulunmak bize yak��maz, yukar�daki odaya te�rif etmez misiniz?' Ras�lullah o g�nden sonra �st kata ��kt�" (M�slim, Sahih II, 192). Eb� Eyy�b ile zevcesi �mmi Eyy�b Ras�lullah'�n yeme�ini haz�rlard�. Bir g�n so�anl� bir yeme�i Ras�lullah yemeyip, "Onu yiyemedim, ��nk� bu yemekte so�an oldu�unu g�rd�m, ben ise so�andan ho�lanmam; fakat siz isterseniz yiyin onu yemekte bir sak�nca yoktur'' demi�, Eb� Eyy�b da, "Ya Ras�lallah, sizin ho�lanmad��n�z �eyden biz de ho�lanmay�z" demi�tir (M�slim, Sahih, II, 198).

Ras�lullah, Ens�r ile Muhacirler aras�nda ger�ekle�tirdi�i "karde�lik" olay�nda Eb� Eyy�b'e karde� olarak Hz. Mus'ab b. Umeyr'i se�mi�tir. Eb� Eyy�b'un evinde yedi ay kalan Ras�lullah'a Medine'de mihmandarl�k yapan Eb� Eyy�b, Bedir, Uhud, Hendek ve di�er b�t�n gazvelerde Ras�lullah'�n yan�nda �sl�m cihad hareketlerine kat�lm��t�r (�bn Sa'd, et-Tabakat, 485; H�kim, el-M�stedrek, III, 458; ez-Zeheb�, A'l�m�'n-N�bel�, 290).

Ras�lullah'�n vef�t�ndan sonra da b�t�n gaz�larda yer alm��t�r. Hz. Ali'nin hil�feti d�neminde onunla birlikte H�ricilere kar�� sava�m��t�r. Hz. Ali'nin Medine'deki kaymakam� olan Eb� Eyy�b'un Halid ve Muhammed adl� iki o�lu, Umre ad�nda bir k�z� vard�. Hz. Ali (r.a.) devrinden sonra Muaviye zaman�nda M�s�r'a gitti. M�s�r valisi bir ak�am namaz�na ge� kalm��t�. O zaman namaz konusunda �ok titiz davranan her sah�b� gibi Eb� Eyy�b ��yle demi�tir: "Rasulullah'�n, '�mmetim ak�am namaz�n� y�ld�zlar�n g�ky�z�n� kaplamas�na kadar tehir etmedik�e hay�r �zeredir, f�trat �zeredir' dedi�ini duymad�n m�? " "Duydum" diyen Ukbe'ye, "O halde neden ak�am namaz�n� geciktirdin?" diye sormu�; �ok me�gul oldu�unu s�yleyen Ukbe'ye ��yle demi�tir: "Senin bu yapt��n� g�rerek, halk�n Ras�lullah da b�yle yapard� zeh�b�na d��mesinden endi�e ederim" (Ahmed b. Hanbel, M�sned, IV, 147).

Ras�lullah (s.a.s.) �stanbul'un fethini ash�b�na anlat�p, "�stanbul elbette fetholunacakt�r; onu fetheden kumandan ne g�zel kumandan, onu fetheden asker ne g�zel askerdir" (Ahmed b. Hanbel, M�sned, IV, 335) diye m�jdelemi�tir. Hicr� 52. y�lda Muaviye o�lu Yezid kumandas�ndaki m�sl�manlar �stanbul'u ku�att�lar. �sl�m ak�desinin d�nyan�n d�rt bir yan�na yay�lmas� hus�sunda �ok canl� ve diri bir gayrete sahip olan m�sl�manlar �stanbul'un fethi ve �sl�m devletinin s�n�rlar�na dahil olmas�n� �iddetle arzuluyorlard�. Hz. Eb� Eyy�b el-Ens�r� bu seferin haz�rlanmas� i�in �ok �al��m�� ve sefere kar�� kanlara ��tlerde bulunmu�tu. Uzun bir yolculuk yapan Eb� Eyy�b ya��n�n �ok ilerlemesinden dolay� �stanbul'a yakla�t�klar� bir s�rada hastalanm��, Yezid'e, �ld�� takdirde cenazesinin hemen g�m�lmeyerek ordunun varaca�� en ileri noktaya kadar g�t�r�lmesini ve o yerde g�m�lmesini vasiyyet etmi�ti. Burada defnedilen Eb� Eyy�b m�sl�manlar�n �stanbul'da bir sembol�d�r. �stanbul, ashab devrinden ba�lamak �zere defalarca muh�sara edilmi�, nih�yet bu �ehri fethetmek 1453 y�l�nda Fatih'e nasip olmu�tur. Eb� Eyy�b'un �l�m d��e�inde �u hadisi riv�yet etti�i zikredilir; "Bir insan Cen�b-� Hakk'a bir ortak ko�maks�z�n ruhunu teslim ederse, Allah onu cennete koyar."

Ki�ili�i, Ahl�k�, Fazileti

Eb� Eyy�b'un faz�let ve kem�l itibariyle y�ksek bir makam� vard�. Ras�lullah'�n e�itiminden ge�mi� bir sah�b� olarak onun s�nnetine �ok �nem verir, bir yanl��l�k g�rd��nde do�rusunu anlat�r, hemen s�nnetin uygulamas�na �al��rd�. �sl�m ordusu �stanbul'u ku�att��nda hastalanan Eb� Eyy�b, o h�liyle bile Allah Ras�l�nden �u hadisi nakletmi�tir: "Kostantiniyye surunun dibine s�lih bir ki�i g�m�lecektir." Umar�m ki o ki�i ben olay�m (�bn Abd Rabb�h, el-Ikd�'l Fer�d, II, 213). Ordu komutan� Yezid Eb� Eyy�b'un tabutunu askerlerin ortas�na alm��, askerler de �arp��malarda bu tabutu koruyarak ilerlemi�lerdir. �stanbul surlar�n� korumakta olan Bizans kumandan� bu garib durumu g�r�nce, "Bu nedir?" diye sormu�, Yezid de, "Bu bizim peygamberimizin sah�bisidir. Bize senin �lkende i�erilere do�ru g�t�r�l�p g�m�lmesini vasiyyet etti. Biz de onun bu iste�ini yerine getirece�iz. " Bizans kumandan�: "Sen ne ak�ls�z adams�n. Sen d�n�p gidince biz onu k�peklere yem ederiz." Yezid: "E�er onun kabrini a�t��n�z� veya cesedine bir�ey yapt��n�z� duyacak olursam ben de b�t�n Suriye'de �ld�rmedik h�ristiyan, y�kmad�k kilise b�rak�rsam bu �l�ye ikram�ma sebep olan zat-� Peygamber'i (s.a.s.) ink�r etmi� olay�m." Bunun �zerine kumandan ��yle demi�tir: " Ben onun kabrini elimden geldi�ince koruyaca��m� Mesih hakk� i�in s�z veriyorum." Surlar�n d��nda defnedilen Eb� Eyy�b'un kabrinin �zerinde sonradan bir kubbe yap�lm�� ve bu m�barek adam�n kabri m�sl�manlar�n ve h�ristiyanlar�n sayg� g�sterdikleri bir yer olarak korunmu�tur. Eb� Eyy�b el-Ensari hazretleri, Hayber sava��ndan d�n�l�rken Ras�lullah'�n �ad�r�n�n �evresinde kendili�inden b�t�n gece n�bet tutmu�, Ras�lullah onun i�in, "Allah'�m, beni koruyarak geceledi�i gibi, sen de Eb� Eyy�b'u koru" diye dua etmi�tir (�bn �sh�k, �bn Hi��m, es-Sire, III 354-355).

Habib b. Eb� S�bit'in nakletti�ine g�re, Eb� Eyy�b el-Ens�r� Muaviye'ye gidip bor�lu oldu�undan yak�narak yard�m istedi. Muaviye ona yard�m etmedi. Eb� Eyy�b, Muaviye'ye, "Ras�lullah'�n 'Benden sonra i� ba��ndakilerden bencillik g�receksiniz' diye buyurdu�unu i�ittim" dedi. Muaviye, "Peygamber efendimiz bunu s�ylerken size de bir tavsiyede bulunmad� m�?" dedi. Eb� Eyy�b, "Sabretmeyi tavsiye etti" dedi. Muaviye, "O halde siz de sabrediniz" deyince Eb� Eyy�b ona, "Vallahi bundan sonra senden hi�bir istekte bulunmayaca��m" diyerek Hz. Ali'nin Basra valisi �bn Abb�s'a gitmi� ve �bn Abb�s evini ona tahsis etti�i gibi yirmi bin dirhem para vermi�ti (Kenz�'l-Umm�l, VII, 95). �mam Ahmed'den yap�lan bir nakle g�re Eb� Eyy�b ��yle demi�tir: ''Kim Allah'a ortak ko�madan �l�rse, cennete gider" (el-Bid�ye, VIII, 59).

Eb� Eyy�b, sava� meydan�nda �sl�m askerlerini a��p Rumlara tek ba��na sald�r�r, Rumlar�n i�ine kadar ilerler ve geri d�nerdi. Herkes onun kendini tehlikeye att��n� s�yledi�inde de, "kendimizi tehlikeye atmak d��mana h�cum etmek de�il, as�l tehlike mallar�m�z�n bak�m� ile u�ra��p cihad� terketmektir" demi�tir (Beyh�ki, IX, 99; �bn Kesir, I, 228).

S�lim b. Abdullah'�n riv�yetine g�re, Abdullah b. �mer, onun d��n�ne Eb� Eyy�b'u da �a��rm��; Eb� Eyy�b, S�lim'in evinin duvarlar�n�n ye�il perdelerle s�slenmi� oldu�unu g�r�nce, "Siz de mi duvarlar�n�za perde as�yorsunuz" demi�, Abdullah b. �mer de, "Ya Eba Eyy�b, kad�nlarla ba�a ��kamad�k" diye cevap vermi�; bunun �zerine Eb� Eyy�b "Pek �ok kimse kad�nlarla basa ��kamasa da senin ba�a ��kamayaca��n� ummazd�m. Ben ne sizin evinize girer, ne de yeme�inizi yerim" demi�tir (Kenz�'l-Umm�l, VIII, 63).

Peygamber efendimizden �unu riv�yet etmi�tir:

''M�sl�man ki�inin karde�i �zerinde yerine getirmesi gereken alt� hakk� vard�r. Bunlardan birini yapmad�� zaman, alt� hakk�ndan birini yerine getirmemi� olur: 1- Ona rastlad��nda sel�m vermesi, 2- Onu yeme�e �a��rd�� zaman d�vetine ic�bet etmesi, 3- Aks�rd�� zaman ona dua etmesi, 4- Hastaland�� zaman ona u�ramas�, 5- �ld�� zaman cenazesinde bulunmas�, 6- Kendisinden nasihat ve yol g�stermesini istedi�i zaman ona yol g�stermesi" (Buh�ri, el-Edeb, 134).

�stanbul muhasaras� s�ras�nda �ehid olan Eb� Eyy�b el-Ens�r� bug�n �stanbul'un Ey�p il�esindeki Ey�b Sultan Camii avlusunda bulunan t�rbesinde yatmaktad�r. Kabri ile ilgili olarak, (bk. Taber�, T�rih, III 2324 ibn�'l-Esir, �sd�'l-�abe, V, 143; H�f�z Huseyn b. Hacc�, Had�kat�'l Cev�m�, I, 243) adl� kitaplarda s�zedilmektedir. T�rbesi y�llarca m�sl�manlar�n ziyaret yeri olmu�tur; bug�n de halk Eb� Eyy�b'un t�rbesini b�y�k kalabal�klar halinde ziyaret eder. II. Mahmud, Topkap� Saray� hazinesindeki Hz. Peygamber'e �it kutsal e�yadan "Kadem-i �erif"i bu camiye koydurtmu�tur .

Kaynak: S�mil Islam ansiklopedisi

Sayfa Ba��

��Dini S?zl?k

Alfebetik S?raya G?re Listele
?hlas Holding a.?. taraf?ndan bas?lan
dini s?zl?kt?r.