..:: SAHABELER ::..

EB� HUREYRE

�ok hadis riv�yet eden me�hur sah�b�.

Ad�, Abdurrahman b. Sahr; k�nyesi, Eb� Hureyre'dir. C�hiliye d�neminde ismi Abd��ems idi. Hz. Peygamber onu, Abdurrahman (baz� riv�yetlere g�re Abdullah, hatt� ba�ka isimler de ileri s�r�lmektedir) diye adland�rd� (el-H�kim en-Nis�b�r�, el-M�stedrek, Beyrut, t.y, III, 507). Ne sebeple Eb� Hureyre diye k�nye edindi�ini kendisi ��yle a��klam��t�r: "Bir kedi bulmu�tum, onu elbisemin yeninde ta��rd�m; bundan dolay� Eb� Hureyre (kedicik babas�) k�nyesiyle �a�r�l�r oldum (ez-Zeheb�, Tezkiret�'l-Huff�z, Haydar�b�d 1376/1956, I, 32). Hayber gazvesi s�ralar�nda Yemen'den Medine'ye gelip m�sl�man olmu�tur (H. 7/M. 629) (ez-Zeheb�, a.g.e., ayn� yer). O tarihten itibaren Hz. Peygamber'in vef�t�na kadar ondan ayr�lmayan bir sah�b�si olmu�, kendisini onun hizmetine adam��t�r. Hizmet s�resi yakla��k d�rt y�l� buluyordu (�bn Kesir, el-Bid�ye ve'n Nih�ye, Beyrut 1966, VIII, 108,113).

Hz. Peygamber'in misafirperverli�i ve c�mertli�i sayesinde ya�ayan Eb� Hureyre, Ras�lullah (s.a.s.)'�n mescidinde sadece ibadet ve ilimle me�gul olan Ehl-i Suffe'nin en ileri gelen simas� idi. Hz. Peygamber'i b�y�k bir muhabbetle sevmi�, onun s�nnetine uygun olarak ya�am�� ve manev� y�ce mertebelere eri�mi�tir (�bn Kesir, a.g.e., VIII, 108, 110).

�ffet sahibiydi, eli a��k ve c�mertti. Hz. Osman'�n �ehid edilmesinden sonraki fitne olaylar�nda k��esine �ekildi. Halk onun bu halinden kendisine s�z ettiklerinde Ras�lullah (s.a.s.)'in �u hadisini riv�yet ediyordu: "Fitneler ��kacak. O zamanda, oturanlar ayakta durandan, ayakta duran y�r�yenden, y�r�yen ko�andan daha hay�rl�d�r. Kim d�n�p bakmaya y�nelirse, o da ona y�nelir. Kim bir s��nak veya korunak bulursa onunla korunsun" (Buh�ri, Men�k�b, 25; M�slim, Fiten, I0).

Ho�sohbet, temiz ve ince duygulu, saf g�n�ll� idi (Zeheb�, Tezkire, 1, 33). Emirlik ve valilik ona kibir vermedi. �stelik al�ak g�n�ll�l��n� artt�rd�. Medine valisi Mervan'a vek�let etti�i s�ralarda, �zerine semeri ba�lanm�� bir e�ekle, hurma lifinden �r�lm�� bir ba�l�k ba��nda oldu�u halde �ar��ya ��kar ve, "Savulun emir geliyor!" dermi� (�bn Sa'd, et-Tabakat�'l-K�br�, Beyrut 1380/1960, IV, 336).

�mam ��fii gibi b�y�k �limlerin bildirdi�ine g�re Eb� Hureyre kendi d�nemindeki hadis nakledenlerin i�inde haf�zas� en sa�lam olan�d�r (�bn Hacer, el-�s�be f� Temy�zi's-Sah�be, M�s�r 1328, IV, 205). Hz. Peygamber ile nisbeten k�sa say�labilecek bir s�re birlikte olmas�na ra�men, onun hadislerini bu kadar b�y�k bir say�da elde edebilmesinin s�rr� ve sebebleri ��yle a��klanabilir:

a) Birinci sebep: Hz. Peygamber ile s�k s�k g�r��mesi ve ona hi� �ekinmeden her �e�it sorular sormas�d�r (�bn Hacer, a.g.e., IV, 206). Nitekim Buh�ri ve M�slim'in naklettiklerine g�re Eb� Hureyre ��yle demi�tir: "Siz, Eb� Hureyre'nin �ok hadis riv�yet etti�ini s�yleyip duruyorsunuz. Ben fakir bir kimseydim. Kar�n toklu�una Hz. Peygamber'e hizmet ediyordum. Muh�cirler �ar��da, pazarda al��veri�le, Ens�r da kendi mallar�, m�lkleriyle u�ra��rken, ben Hz. Peygamber'in meclislerinin birinde bulunmu�tum; buyurdu ki: '��inizden kim c�bbesini yere serer de ben s�z�m� bitirdikten sonra toplarsa benden duydu�unu bir daha unutmaz. 'Bunun �zerine ben �zerimdeki h�rkay� yere serdim, Hz. Peygamber de s�z�n� bitirince, onu toplad�m. Nefsim kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki, o andan sonra ondan duydu�um hi�bir s�z� unutmad�m" (M�slim, Fad�il�'s-Sah�be, 159; Buh�ri, �lim, 42).

b) �kinci sebep: �lme olan tutkunlu�u ve Hz. Peygamber'in ona bildi�ini unutmamas� i�in dua buyurmas�d�r. El-H�kim en-Nis�b�r�, M�stedrek'te (111, 508) �u haberi vermektedir: "Bir adam Zeyd b. S�bit'e gelerek ona bir mesele sordu. O da Eb� Hureyre'ye gitmesini s�yledi ve ��yle devam etti; ��nk� bir g�n ben, Eb� Hureyre ve bir ba�ka sah�b� Mescid'de oturuyorduk, dua ve zikirle me�gul idik. O s�rada Hz. Peygamber geldi, yan�m�za oturdu; biz de dua ve zikri b�rakt�k. Buyurdu ki: 'Her biriniz Allah'tan bir dilekte bulunsun. ' Ben ve arkada��m, Eb� Hureyre'den �nce dua ettik, Hz. Peygamber de bizim duam�za �min dedi. S�ra Eb� Hureyre'ye geldi ve ��yle dua etti: 'Allah'�m, senden iki arkada��m�n istediklerini ve de unutulmayan bir ilim dilerim.' Hz. Peygamber bu duaya da �min dedi. Biz de, 'Ey Allah'�n Ras�l�, biz de Allah'tan unutulmayan bir ilim isteriz' dedik. Hz. Peygamber, 'Devsli gen� sizden �nce davrand�' buyurdu.

Buh�ri, ilim bahsinde, hadise olan tutku b�b�nda (nr. 33) Eb� Hureyre'nin ��yle dedi�ini nakletmi�tir: "Ey Allah'�n Ras�l�, k�y�met g�n�nde senin �ef�atine n�il olacak en mutlu ki�i kimdir?" diye sordum. Ras�lullah buyurdu ki: "Ey Eb� Hureyre, senin hadise olan a��r� tutkunlu�unu bildi�im i�in, b�yle bir soruyu senden �nce hi� kimsenin sormayaca��n� tahmin etmi�tim. K�y�met g�n�nde benim �ef�atime n�il olacak en mutlu ki�i L�il�he illallah diyen kimsedir."

c) ��nc� sebep: Eb� Hureyre'nin b�y�k sah�b�lerle g�r��mesi, onlardan bir�ok hadis almas� ve bu sayede ilminin art�p ufkunun geni�lemesidir (�bn Hacer el-Askal�ni, el-�s�be, IV, 204).

d) D�rd�nc� sebep: Hz. Peygamber'in vef�t�ndan sonra uzun s�re ya�am�� olmas�d�r. Nitekim Hz. Peygamber'den sonra k�rkyedi y�l ya�am��, hadisleri halk aras�nda yaymakla me�gul olmu�tur (Muhammed Eb� Zehv, el-Hadis, ve'l-Muhaddis�n, Kahire 1958, 134).

B�t�n bunlar�n neticesinde Eb� Hureyre, Sah�be i�erisinde hadisi en iyi bilen, hadis almada ve riv�yet etme hususunda di�erlerinden daha �st�n bir duruma gelmi�tir. Onun riv�yet etti�i hadisler, di�er s�h�bilerde veya bir�o�unda da��n�k halde bulunuyordu. Bu y�zden onlar Eb� Hureyre'ye ba�vuruyor, hadis riv�yetinde ona dayan�yorlard�. �bn �mer, onun cenaze namaz�nda, ona Allah'tan rahmet dileyerek, "Hz. Peygamber'in hadisini m�sl�manlar ad�na muh�faza ediyordu" demi�tir (�bn Sa'd, Tabak�t, IV, 340). Buh�ri, 'Eb� Hureyre'den 800 kadar sah�be ve t�bi�n �limleri hadis riv�yet etmi�lerdir' diyor (�bn Hacer, a.g.e., IV, 205).

Kendisinden be�bin��y�zyetmi� d�rt hadis gelmi�, bunlardan ��y�zyirmibe� tanesini Buh�ri ve M�slim m��tereken, doksan�� tanesini yaln�z Buh�ri, y�zseksendokuz hadisini de yaln�z M�slim Sah�h'lerine alm��lard�r (Muhammed Eb� Zehv, a.g.e., 134).

Ebu Hureyre, as�rlar boyunca tetkik ve tenkid konusu olmu�tur. Gerek Do�u d�nyas�nda gerek Bat� d�nyas�nda Eb� Hureyre hakk�nda ileri geri konu�ulmu�tur. Bunun sebebi, keyif ve arzulara kar�� gelen dine y�nelik hile ve tuzaklar� sonu�suz b�rakan bir k�s�m hadislerinden kurtulmak istenmesidir. Bu h�cumlar ya yalan ve zay�f riv�yetlere, ya da baz� sah�h hadislere dayan�r. Fakat bu t�r sah�h hadisleri de do�ru-d�r�st anlayamazlar, bu y�zden de kendi arzular� do�rultusunda yanl�� yorumlara ba�vururlar

(Muhammed Eb� Zehv, a.g.e., 153; el-H�kim en-Nis�b�r�, a.g.e., III, 5 1 3). Bu hadislerden bir k�sm�n� ve cevaplar�n� �zet olarak verelim:

Eb� Hureyre'nin hadis konusundaki g�venilirli�ine g�lge d��recek ��phe kaynaklar�ndan biri, onun Ras�lullah (s.a.s.)'den: "Bir kimse Ramazan ay�nda c�n�p olarak sabahlarsa, o g�n oru� tutmas�n " hadisini nakletmesi ve halka bu yolda fetv� vermesidir. Onun b�yle riv�yet etti�ini �i�e ve �mm� Seleme haber al�nca, onun bu riv�yetini kabul etmemi�ler, ��yle demi�lerdir: "Hz. Peygamber ailesiyle birlikte olmas� neticesinde c�n�p olarak sabahlar, sonra da boy abdesti al�p orucunu tutard�." Bunun �zerine Eb� Hureyre onlar�n dediklerini kabul etmi� ve demi�tir ki: "Bu hadisi bana Fadl b. Abb�s ile �s�me b. Zeyd Hz. Peygamber'den nakletmi�lerdi. M�'minlerin anneleri ise bu gibi konular� erkeklerden daha iyi bilirler" (Buh�ri; Savm, 23; �bn Hacer, Fethu'l-B�ri, M�s�r 1300, IV, 123-124; Muhammed Eb� Zehv, a.g.e., 155).

Buna �u cevap verilmi�tir: Eb� Hureyre s�zkonusu hadisi Ras�lull�h (s.a.s.)'den kendisi i�itmemi�tir. Hadisi Fadl ve �s�me vas�tasiyle riv�yet etmi�tir. Bu iki sah�b� ise do�ru ve g�venilir ki�ilerdir. �i�e ile �mm� Seleme'nin hadisi, onun yan�nda a��rl�k kazan�nca, onlar�n riv�yetine d�nm��, hakka uyarak �nceki fetv�s�ndan vazge�mi�tir (�bn Hacer, a.g.e., IV, 126; M. Eba Zehv, a.g.e, 155). Fadl ve �s�me'nin nakletti�i hadise gelince, �limler bu konuda �unlar� s�ylediler: Birincisi, bu hadis kendisinden daha kuvvetli hadisle �eli�mektedir; dolay�s�yle onunla de�il kuvvetli olanla amel edilir. �kincisi, bu iki sah�b�nin hadisi orucun farz k�l�nd�� d�nemin ba�lar�na aittir. O s�rada oru�lunun uyuduktan sonra yemesi, i�mesi, cinsel m�nasebette bulunmas� haramd�. Daha sonra Allah'tan yeri a�ar�ncaya kadar b�t�n bunlar� m�bah k�ld�. Onun i�in kar�-koca ili�kisi sabaha kadar devam ederdi. Fecrin do�u�undan sonra da y�kanmas� gerekmekteydi. Bu da g�steriyor ki �i�e ile �mm� Seleme'nin nakletti�i hadisin h�km�n� neshetmi�tir. Ne Fadl ile �samenin ne de Eb� Hureyre'nin bu son h�km� bildiren hadisten haberleri vard�. Bu y�zden Eb� Hureyre h�l� �nceki hadise g�re fetv� vermeye devam ediyordu. Kendisine bu haber ula��nca da bu fetv�s�ndan d�nm��t�r (�bn Hacer, a.g.e., IV, 127-128). �bn Hacer ��yle der: "Eb� Hureyre'nin hakk� teslim edip ona d�nmesi onun faziletini g�sterir" (a.g.e. ve yer; Kastall�ni, �r��d�'s-S�r�, M�s�r 1326. IV, 443; M. Eb� Zehv, a.g.e., 155).

Bir ba�ka itiraz da �udur: Eb� Hureyre hadis riv�yet ederken tedlis yapard� (Hz. Peygamber'den duymad�� bir hadisi kendisine riv�yet eden �ahs�n ismini vermeyerek, Hz. Peygamber'den riv�yet ederdi). Mesel�, yukar�da ge�en "c�n�p olarak sabahlayan kimseye oru� tutmak yoktur" hadisinde durum b�yledir. Tedlis yapmak ise yalan s�ylemenin karde�idir (�bn Kesir, el-Bid�ye, VIII, 109).

Bu itiraza ��yle cevap verilir: Eb� Hureyre'nin �sl�m'a giri�inin hicretin 7. y�l�na kadar gecikti�i dikkate al�n�rsa, Hz. Peygamber'in pek�ok hadisini ondan duymad�� ortaya ��kar. Bu durum, onun hadis bilgisini tamamlayabilmesi i�in, Hz. Peygamber'den duymu� olan sah�b�lerden almas�n� gerektiriyordu. Onun bu hali, ya d�nyevi me�guliyetlerinden dolay�, ya da ya�lar�n�n k��k olmas�, yahut da sonradan m�sl�man olmalar� gibi sebeplerle Hz. Peygamber'in meclislerinde bulunmayan di�er sah�b�lerin durumuyla ayn�d�r. Humeyd'den gelen �u haber de bunu teyid eder: "Biz Enes b. M�lik'in yan�nda idik. Bize ��yle dedi: Vallahi size Hz. Peygamber'den nakletti�imiz hadislerin hepsini bizzat kendisinden duymu� de�iliz. Fakat (hadisi duyan duymayana naklederdi) biz de birbirimizi yalanlamazd�k" (Ahmed b. Hanbel, M�sned, M�s�r 1313, IV, 283; M. Eb� Zehv, a.g.e., 157).

Hadisi duyan ve di�erlerine nakleden sah�b�nin isminin zikredilmemesini tedlis saymak uygun de�ildir. Zira ehli s�nnet �limlerinin ittifak�yla sah�benin hepsi �dildir. �limlerin, m�rsel hadisi delil kabul etmek hususundaki ihtil�f�, ismi zikredilmeyen r�vinin durumunun bilinmeyi�i sebebiyledir. �bnu's-Sal�h bu hususta ��yle der: "�bn Abb�s ve benzeri ya��a k��k sah�b�lerin Hz. Peygamber'den i�itmedikleri halde ondan riv�yet ettikleri m�rsel hadisler, mevs�l ve m�sned h�km�ndedir. ��nk� onlar bu hadisleri sah�b�lerden alm��lard�r. Bir sah�b�nin kim oldu�unun bilinmemesi, hadisin s�hhatine zarar vermez. ��nk� sah�b�lerin tamam� �dildir" (�bnu's-Sal�h, Mukaddime, M�s�r 1326, 22). B�t�n bunlardan anla��l�yor ki Eb� Hureyre'den hi�bir yalan ��km�� de�ildir. Zira bu t�r m�rsel hadislerde Eb� Hureyre, "Ras�lullah'�n ��yle dedi�ini i�ittim, ya da ��yle yapt��n� g�rd�m" demiyor; aksine, "Ras�lullah ��yle buyurdu veya ��yle yapm��t�r" gibi ifadeler kullan�yordu. Burada onun tedlis yapt�� da s�ylenemez. ��nk� ad�n� zikretmedi�i sah�beden biridir ve sah�b�nin �dil oldu�una dair icm� vard�r (M. Eb� Zehv, a.g.e., s.158).

Bir ba�ka itiraz: Hz. �mer, Eb� Hureyre'yi hadis riv�yetinden al�koymu� ve ona, "Ya Hz. Peygamber'den hadis riv�yetini b�rak�rs�n, ya da seni Devs topraklar�na s�rerim" demi�tir (�bn Kesir, el-Bid�ye, VIII, 106; M. Eb� Zehv, a.g.e., 159). �mer'in bu tutumu Eb� Hureyre'nin yalan s�yledi�ini g�stermektedir.

Buna ��yle cevap verilmi�tir: Eb� Hureyre, Hz. Peygamber'den nakletti�i hadisleri halka ��retmeyi, ilmi gizlemenin g�nah�nd�n kurtulmak i�in, kendisine bir g�rev say�yordu (Buh�ri, �lim, 43). Bu anlay�� onu �ok hadis riv�yet etmeye sevketti. Bir tek mecliste bile Hz. Peygamber'in bir�ok hadisini naklederdi. Fakat Hz. �mer, halk�n her�eyden �nce Kur'�n ile me�gul olmas�n�, amelle ilgili olanlar�n d��nda kalan hadisleri az riv�yet etmelerini, halk� yersiz bir tevekk�le g�t�recek ruhsat hadisleriyle, halk�n anlayamayaca�� m��kil hadisleri halka riv�yet etmeyi uygun g�rm�yordu. Bu arada, �ok hadis riv�yet edenlerin, riv�yet s�ras�nda hata yapabileceklerinden ve benzeri �eylerden de endi�e ediyordu. B�t�n bu sebeplerle, Hz. �mer sah�b�leri �ok�a hadis riv�yet etmekten al�koymu�, Eb� Hureyre'ye de a��r konu�mu� ve onu Devs'e s�rmekle tehdid etmi�tir. ��nk� Sah�be i�erisinde en �ok hadis riv�yet eden oydu. �bn Kesir bunu naklettikten sonra ��yle der: "Bildirildi�ine g�re Hz. �mer (r.a.) daha sonra Eb� Hureyre'nin hadis nakletmesine izin vermi�tir (�bn Kesir, a.g.e., VIII, 106; M. Ebu Zehv, a.g.e., 159).

Bir ba�ka menf� tenkid: Eb� Hureyre'nin di�er sah�b�lerden daha �ok hadis riv�yet etmesini sa�layan �ey, Hz. Peygamber s�ylesin veya s�ylemesin, hel�l ve haramla ilgili olmayan, fakat g�zel ahl�ka te�vik, cennet ve cehennem haberleri gibi b�t�n g�zel s�zleri ona isnad etmeyi kendine c�iz g�rmesidir. Onun bu konudaki dayana�� u hadislerdir: "Benden size hakka uygun bir s�z ula�t��nda, ben onu ister s�ylemi� olay�m isterse olmayay�m, onu al�n�z' "Benim s�ylemedi�im fakat benden size ula�t�r�lan g�zel bir s�z�, ben s�ylemi�imdir" (M. Eb� Zehv, a.g.e., 160).

Buna verilen cevap �udur: Ge� m�sl�man olmas�na ra�men Eb� Hureyre'nin �ok hadis riv�yet etmesi, onlar�n ileri s�rd�kleri sebeplere ba�lanamaz. Bunun as�l sebebi, d�nyadan el-etek �ekip Hz. Peygamber'in toplant�lar�na kat�lmas�, sava�ta ve sava� d��nda onun yan�ndan ayr�lmamas�, hadisleri unutmamas� i�in Hz. Peygamber'in duas�n� almas�, Hz. Peygamber'in vef�t�ndan sonra elli y�l kadar daha ya�amas� ve duymad�� hadisleri di�er sah�b�lerden alarak insanlara riv�yet etmesidir (A.g.e. ve yer). Hel�l ve haram d��ndaki konularda Hz. Peygamber'e yalan isnad etmesini kendisi i�in c�iz g�rmesi iddias� da ge�ersizdir. ��nk� o, "Kim bilerek bana yalan isnad ederse cehennemdeki yerine haz�rlans�n" h�disinin r�v�lerinden biridir. Bir�ok toplant�lar�nda hadis riv�yet etmek istedi�inde bu hadisi zikretti�i s�bittir. Sah�biler, onun hadis riv�yetindeki �st�nl��n� kabul ettiler ve ondan hadis naklettiler. Hz. �mer, Osman, Talha, �bn Abb�s, �i�e, Abdullah b. �mer ve di�erleri (r.anhum) bunlardand�r (H�kim en-Nis�b�r�, a.g.e., III, 513; �bn Kesir, a.g.e., VIII, 108). Bu da onlar�n, Eb� Hureyre'nin g�venilirli�i ve do�rulu�u hususunda ittifak ettiklerini g�sterir. Di�er taraftan, Eb� Hureyre'nin riv�yet etti�i hadislerin �o�unun, ba�ka sah�b�ler taraf�ndan da nakledildi�i g�r�l�r (M. Eb� Zehv, a.g.e., 160, 161).

Eb� Hureyre'nin dayand��n� ileri s�rd�kleri hadislere gelince, bu hadisleri Eb� Hureyre riv�yet etmemi�tir. Aksine bunlar onun ad�na uydurulmu� s�zlerdir. Bu hususta �bn Hazm ��yle demi�tir: "Allah'tan korkmaz baz� insanlar birtak�m hadisler riv�yet ettiler. Bunlar�n baz�s� �sl�m'�n temel prensiplerini ge�ersiz k�lmakta, baz�lar� da Hz. Peygamber'e yalan isnat etmeyi m�bah saymaktad�r. " �bn Hazm bu iki hadisi de, r�v�lerinin �ok zay�f olmas�ndan �t�r� ge�ersiz saymaktad�r (�bn Hazm, el-�hk�m f� Us�li'l-Ahk�m, M�s�r 1345, II, 76, 78, 80; M. Eb� Zehv, a.g.e., 161, 162).

Macar as�ll� �nl� m�ste�rik yahudi �gnaz Goldziher de Eb� Hureyre'nin hadis uydurdu�unu ve bunda hayli ileri gitti�ini ileri s�rm��t�r. B�yle bir tenkid t�m�yle b�t�ld�r, ge�ersizdir ve hi�bir hakl� taraf� yoktur. Buh�ri'nin s�yledi�i gibi Eb� Hureyre'den sekizy�z �lim hadis riv�yet etmi�tir. O, sah�be ve muhaddisler nazar�nda son derece g�venilir y�ce bir �ahsiyettir. �bn �mer ��yle demi�tir: "Ebu Hureyre benden daha hay�rl� ve nakletti�ini daha iyi bilendir." Cennet'le m�jdelenenlerden biri olan Talha b. Ubeydullah da: "��phe yok ki Eb� Hureyre Hz. Peygamber'den bizim i�itmedi�imiz hadisleri i�itmi�tir" demi�tir (el-H�kim en-Nis�b�r�, a.g.e, III, 511, 512). Mervan'�n sekreteri Eb� Zualza'a da Eb� Hureyre'nin hadis riv�yetinde ne derece g��l� oldu�unu g�steren �u haberi nakleder: "Mervan, Eb� Hureyre'yi Saray'da hadis riv�yet etmek i�in d�vet etmi�ti. Mervan beni divan�n arkas�na oturtmu�tu ve ben de Eb� Hureyre'nin naklettiklerini gizlice yaz�yordum. Ertesi y�l yine onu d�vet etti ve ondan hadis riv�yet etmesini istedi. Bana da bir y�l �nceki yazd�klar�mdan takip etmemi tenbih etti. Neticede, onun bir tek kelime bile de�i�iklik yapmadan riv�yet etti�ini g�rd�m (�bn Kesir, a.g.e., III, 106; M. Eb� Zehv, a.g.e., 162-164).

Eb� Hureyre 78 y�l ya�ad�ktan sonra Hicr� 57/676 y�l�nda Medine'de vef�t etmi�tir.

Kaynak: S�mil Islam ansiklopedisi

Sayfa Ba��

��Dini S?zl?k

Alfebetik S?raya G?re Listele
?hlas Holding a.?. taraf?ndan bas?lan
dini s?zl?kt?r.