..:: SAHABELER ::..

SELMAN el-FAR�S�

Se�kin ve me�hur sahabilerden biri. �ran as�ll� olup, �sfahan'�n Cayy kasabas�nda do�mu�tur. Bir rivayete g�re de do�um yeri R�meh�rm�z'dur. Do�um tarihi hakk�nda bilgi bulunmamaktad�r. Selman (r.a)'�n m�sl�man olmadan �nceki ismi, Mabah b. Buzah�an'd�r. M�sl�man olduktan sonra Selman ismini alm��t�r. K�nyesi Ebu Abdullah't�r. Ona nesebi soruldu�u zaman; "Ben; Selman b. �slam'�m" demi�tir (�bn Sa'd Tabak�t�l K�bra, Beyrut (t.y.), IV, 75; �bnul-Esir, �sd�l-�abe, II, 417; �bn Hacer el-Askalani, rel-�s�be, Ba�dat (t.y.), ll, 62). Selman (r.a)'�n babas� Mecusili�e a��r� ba�l� olan bir k�y a�as� (Dikhan) olup b�y�k bir �iftli�e sahipti. Onun evinde bir ate�gede vard� ve onda ate�in s�nmeden s�rekli yanmas�n� sa�lama i�iyle Selman (r.a) ilgileniyordu. Babas�n�n ona kar�� olan sevgisi �ok a��r�yd�. Bu y�zden onu, kendisine bir zarar gelmesin diye eve kapatm��t�. Bu arada Selman (ra), Mecusili�in ger�ek bir din olup olamayaca�� hakk�nda d��nmeye ba�lad�. Ancak o kendi deyimiyle, bir k�le gibi eve hapsedildi�inden, d��ar�daki olaylardan pek haberdar de�ildi ve bu y�zden Mecusili�i di�er dinlerle kar��la�t�rma imkan�ndan yoksun bulunmaktayd�. Bir ara babas�, i�leri yo�unla��nca onu tarlalardan birisine bakmas� i�in g�ndermek zorunda kald�. �te taraftan onu, kendisi i�in her �eyden de�erli oldu�unu s�yleyerek i�ini bitirince gecikmeden eve d�nmesi i�in uyard�. B�lgede az da olsa Hristiyan bulunmaktayd�. Yola ��kan Selman (r.a), bir kilisenin yan�ndan ge�erken, i�erde ibadet edenlerin durumu dikkatini �ekti ve i�eri girerek onlar� izlemeye ba�lad�. O, evde hapsedilmi� oldu�u i�in bu insanlar�n dini hakk�nda hi� bir bilgiye sahip de�ildi. Selman (r.a) tarlaya gitmekten vazge�erek, b�y�k bir merak i�erisinde, ak�ama kadar orada kalm�� ve bu dinin Mecusilikten daha hay�rl� oldu�u kanaatine vararak, onlara bu dinin kayna��n�n nerede oldu�unu sormu�tu. Onunla ilgilenen h�ristiyanlar, dinleri hakk�nda onu bilgilendirmi�ler ve bu dinlerinin kayna��n�n Suriye de oldu�unu s�ylemi�lerdi. Selman (r.a), eve d�nmekte gecikince babas� endi�elenmi� ve onu bulmak i�in adamlar g�ndermi�ti. Eve d�nen Selman (r.a), ba��ndan ge�en olay� babas�na anlatt�. Babas� ise ona, g�rd�� dinde hi� bir hayr�n bulunmad��n� ve atalar�n�n dininin, kar��la�t�� dinden daha iyi ve �st�n oldu�unu s�yledi. Selman (r.a) babas�na kar�� karak, h�ristiyanl��n kendi dinlerinden �st�n oldu�u konusunda onunla tart��maya ba�lad�. Babas�, onun bu durumundan tela�land� ve ayaklar�ndan ba�layarak onu hapsetti. Selman (r.a), kilisedeki H�ristiyanlarla irtibat kurarak, Suriye taraf�na gidecek bir kervan haz�r oldu�u zaman, kendisine haber vermelerini istedi. B�yle bir kervan haz�r oldu�u zaman, kendisine verilen haber �zerine evden ka�t� ve bu kervana kat�larak Suriyeye gitti. Burada bir rahibin hizmetine girdi ve ondan H�ristiyanl��n esaslar�n� ��renmeye ba�lad�. Ancak bu rahib, k�t� bir kimseydi. O, insanlar� sadaka vermeye te�vik ediyor, fakat toplad�� bu sadakalar� yerlerine sarfetmeyerek kendisi i�in biriktiriyordu. Bu rahib �l�nce, Selman (r.a), onun yerine ge�en rahibe tabi oldu. Bu kimse z�hd ve takva sahibi bir zatt�. Ona b�y�k bir sevgiyle ba�lanan Selman (r.a), �l�m� yakla�t�� zaman; kendisine kimi tavsiye edebilece�ini sordu. Rahip ona, tabi olunabilecek tek ki�iyi tan�d��n�, onun da Musul'da bulundu�unu s�yledi. Selman (r.a), Musul'a gidip, bu kimseye tabi oldu. Onun �l�m� yakla�t�� zaman da ondan yine kimin g�zetimine girmesi gerekti�i hususunda tavsiye istedi. Bu zat ona, �zerinde bulunduklar� itikadta hi� kimseyi tan�mad��n�, ancak, Nusaybin'de bulunan bir �lime tabi olabilece�ini s�yledi. Selman (r.a) do�ruca Nusaybine gitti. Nusaybin'deki rahibin yan�nda bir m�ddet kald�ktan sonra, onun da �l�m d��e�ine yatt��n� g�ren Selman (r.a), yine kime uyabilece�ini sordu. Bu kimse, ona, uyulabilecek tek bir kimseyi tan�d��n� ve onun Rum diyar�nda, Ammuriye'de bulundu�unu s�yledi. O �l�nce Selman (r.a), Ammuriye'ye gitti. Ammuriye'de bir m�ddet kald�ktan sonra burada yan�nda kald�� rahibin �l�m� yakla�t�� zaman ondan da kime tabi olaca�� konusunda vasiyette bulunmas�n� istedi. Bu kimse ona, yery�z�nde tabi olunabilecek bir kimsenin var oldu�unu bilmedi�ini s�yledi ve ��yle ekledi: "Ancak bir peygamberin gelmesi yak�nd�r. O, �br�him'in dini �zere g�nderilecek ve kavminin aras�ndan hicret edip, i�inde hurma bah�eleri olan iki harra aras�ndaki bir yere gidecektir. Onun peygamber oldu�unu belirten al�metleri vard�r: O, hediye edilen �eyleri yer, sadaka olarak hi�bir �eyi kabul etmez. �ki omuzu aras�nda da n�b�vvet m�hr� bulunmaktad�r. G�r�nce onu tan�rs�n. O �lkeye gidip ona kat�lmay� ba�arabilece�ine inan�yorsan bunu yap" (Ahmed b. Hanbel, V, 442-443; �bn Sa'd, IV, 77-78; �bnul-Es�r, �sd�l-��be, II, 417-418).

Selman (r.a), burada bir m�ddet kald�ktan sonra, Kelb kabilesinden bir t�ccarla kar��la�t�. Ondan, �lkesi hakk�nda bilgi ald� ve bahsedilen nebinin bu b�lgedeki bir yerden ��kmas� gerekti�ine kanaat getirerek, kendisini bir �cret kar��l��nda birlikte g�t�rmesini istedi. Selman (r.a)'�n teklifini kabul eden Kelbli Arap onu yan�na alarak Hicaz'a do�ru yola ��kt�. Ancak, Vadil-Kura'ya geldiklerinde bu kimse Selman (r.a)'a ihanet etti ve onu k�le olarak bir Yahudiye satt�. Vadil-Kura'da hurmal�klar� g�ren Selman (r.a), kalbi mutmain olmamakla birlikte, Ammuriye'deki rahibin kendisine tarif etti�i yerin buras� olmas�n� arzuluyordu. Vadil-Kura'da bir m�ddet kald�ktan sonra, efendisinin amcas�n�n o�lu olan Kureyzao�ullar�'ndan bir kimse taraf�ndan sat�n al�narak Medine'ye g�t�r�len Selman (r.a), buray� g�r�nce, hocas�n�n kendisine bahsetti�i beldeye geldi�ini anlam��t�. Ras�l�llah (s.a.s) Mekke'de peygamberlikle g�revlendirilip Medine'ye hicret edene kadar k�le olarak hurma bah�elerinde �al��m�� ve s�rekli me�gul tutuldu�u ve serbest olarak kimseyle konu�amad�� i�in, onun varl��ndan haberdar olamam��t�. Ras�l�llah (s.a.s) Kuba'ya geldi�i zaman Yahudiler, Evs ve Hacrec'in ona iman etmesine k�z�yor ve bunu bir t�rl� hazmedemiyorlard�. Selman (r.a), hurma bah�esinde bir a�ac�n tepesinde �al��t�� s�rada Yahudilerden birisi gelmi� ve a�ac�n alt�nda oturan Selman (r.a)'�n sahibine (Evs ve Hacrec'i kastederek); "Allah Benu Kayle'ye l�net etsin. Vallahi onlar �u anda, Mekke'den bu g�n gelen bir adam�n etraf�nda toplanm�� bulunuyor ve onun nebi oldu�una inan�yorlar" dedi. Selman (r.a) ��yle demektedir: "Ben kendi kendime; "bu kesinlikle o peygamberdir" dedim. �yle bir titremeye ba�lad�m ki; a�ac�n alt�nda duran sahibimin �zerine d��ece�im korkusuna kap�ld�m. S�ratli �ekilde a�a�tan a�a�� inip; "Ne diyor? Bu haber nedir?" diye sordum. Bunun �zerine efendim bana �iddetli bir yumruk att� ve; "Bundan sana ne! ��inin ba��na d�n" diye ba��rd�. Ben ona; "Sadece duydu�um bu haberin ne oldu�unu anlamak istemi�tim" dedim. Ak�am olunca Selman (r.a), biriktirmi� oldu�u bir miktar yiyece�i alarak, Kuba'da bulunmakta olan Ras�l�llah (s.a.s)'in yan�na gitti ve ona; "Senin salih bir kimse oldu�unu duydum. Yan�n�zda ihtiya� sahibi olan arkada�lar�n�z var. Sizin halinizi duydu�um zaman, bunlar� size vermemin daha iyi olaca��n� d��nd�m" dedi ve getirdiklerini Ras�l�llah (s.a.s)'in yan�na koydu. Ras�l�llah (s.a.s), ashab�na;

"Yiyin" dedi. Ancak kendisi bunlardan yemedi. Selman (r.a), sadaka kabul etmedi�ini g�rd�� zaman kendi kendine; "Bu alametlerin biridir" dedi. Daha sonra Ras�l�llah (s.a.s) Medine'ye ge�ti. Selm�n (r.a) tekrar bir �eyler haz�rlayarak Ras�l�llah (s.a.s)'in yan�na gitti ve getirdiklerinin sadaka olmad��n�, sadece kendisine hediye olarak vermek istedi�ini s�yledi. Onun sahabeleriyle birlikte bunlardan yedi�ini g�r�nce ikinci alametin de onda var oldu�una kani oldu. Bir zaman sonra Selman (r.a) tekrar Ras�l�llah (s.a.s)'in yan�na gitti. Ras�l�llah (s.a.s) ashab�yla birlikte oturmaktayd�. O, onlara selam verdikten sonra, Ras�l�llah (s.a.s)'in etraf�nda dola�maya ba�lad�. Onun, bildi�i bir �eyi ara�t�rd��n� anlayan Ras�l�llah (s.a.s) ridas�n� kald�rd�. Selman (r.a), Ras�l�llah (s.a.s)'in s�rt�ndaki m�hr� g�rd�� zaman Ammuriye'deki rahibin kendisine bahsetti�i m�hr�n ayn�s� oldu�unu anlad� ve onu �perek a�lamaya ba�lad�. Ras�l�llah (s.a.s) onu yan�na oturtarak halini sordu. Selman (r.a), oraya ula��ncaya kadar ba��ndan ge�en olaylar� anlatt�� zaman, Ras�l�llah (s.a.s) ve orada bulunan sahabiler bunu hayretler i�erisinde dinlemi�lerdi (�bn �shak, es-S�re, Ne�r: M. Hamdullah, �stanbul 1981, 66; Ahmed b. Hanbel, V, 442-443; �bn Sa'd, a.g.e., IV, 77-79; �bnul-Es�r, �sd�l-�abe, II, 418-419; Muhammed b. Hasan ed-Diyarbekr�, Tarihul-Hamis, Beyrut (t.y), I, 351-352; Ahmed b. Haf�z el-Hakem�, el-K�sasul-�sl�miye, (muhtemelen) Riyad 1976, I,187-189). Selman (r.a), Ras�l�llah (s.a.s)'e geldi�i zaman Arap�ay� meram�n� anlatacak �l��de bilmiyordu. Onunla Fars�ay� bilen bir terc�man arac�l��yla konu�mu� oldu�u rivayet edilmektedir (Diyarbekr�, a.g.e., I, 352).

Selman (r.a)'�n �sfahan'daki k�y�nde ba�layan ve m�sl�man olup k�lelikten kurtuluncaya kadar ba��ndan ge�en bu olaylar� Ahmed b. Hanbel, �bn Sa'd, �bnul-Esir ve di�erleri, onun kendi anlat�m�yla �bn Abbas'dan rivayet etmektedirler. �bn Sa'd'�n Kurre el-Kind�'den nakletti�i ba�ka bir rivayette ise Selman (r.a)'�n bu k�ssas� farkl� bir �ekilde anlat�lmakta ve onun, �slam'a ula�an yolculu�u esnas�nda, h�ristiyan hocalar�n vasiyetleriyle, H�ms'a gitti�i; yine buradan tavsiye �zerine Kud�se ula�t��; burada kendisine tarif edilen zat� bulup ondan ilim tahsil etti�i; bu kimsenin ona son peygamberin ��kaca�� yer ve �nceki rivayetlerde ge�en alametleri bildirmesi �zerine Hicaz'a do�ru hareket etti�i ve sonunda Araplardan bir topluluk taraf�ndan k�le edilip Medine'de bir kad�na sat�ld�� nakledilmektedir (�bn Sa'd, a.g.e., IV, 71-72; di�er rivayetler i�in bk. el-H�kim, el-M�stedrek, Beyrut (t.y.), III, 598, vd.).

�bnul-Hacer, Selman (r.a)'�n m�sl�man olana kadar hakk�nda nakledilen k�ssalar�n birbiriyle farkl�l�klar arzetti�ini, bunlar�n aras�n� telif etmenin g�� oldu�unu s�ylemektedir (Askalan�, a.g.e., II, 62).

Selman (r.a), Hicret'in be�inci y�l�na kadar k�le olarak ya�am��t�r. Bundan dolay� o, Hendek sava��ndan �nceki gazalara i�tirak edemedi. Uhud sava�� ncesinde Ras�l�llah (s.a.s) ona, efendisiyle m�k�tebede bulunmas�n� s�yledi. Selman (r.a), bunun �zerine efendisine giderek onunla, ��y�z hurma fidan� temin edip dikmek ve k�rk uk�ye (1600 y�z dirhem) alt�n vermek �art�yla anla�t�. Bunun �zerine Ras�l�llah (s.a.s), Sahabilere: "Karde�inize yard�m edin " dedi. Sahabiler g��leri miktar�nca fidan temin ederek �� y�z tane fidan� ona verdiler. Ras�l�llah (s.a.s), ona: "Selman, git �ukurlar�n� kaz. Dikmeye s�ra geldi�i zaman onlar� sen dikme, bana haber ver. Onlar� kendi ellerimle yerlerine koyay�m"dedi. Selman (r.a), �ukurlar�n kaz�lma i�ini Sahab�lerin yard�m�yla bitirdi. Ras�l�llah (s.a.s), bah�eye giderek b�t�n fidanlar� yerine koydu. Bu fidanlardan hi� bir tanesi kurumam��t�. Daha sonra, Ras�l�llah (s.a.s) Selman (r.a)'� yan�na �a��rarak, efendisine �demesi gereken k�rk uk�ye alt�n� �demesi i�in ona yumurta b�y�kl��nde bir alt�n k�l�esi verdi. Selman (r.a): "Bu benim �demem gereken miktar� nas�l kar��lar ya Rasulallah?" demekten kendini alamad�. Ras�l�llah (s.a.s) ona, Ey Selman! Allah onunla senin borcunu kar��layacakt�r" dedi. Selman (r.a) ��yle demektedir: "Nefsim elinde olan Allah'a yemin ederim ki, onunla k�rk ukiyelik �demem gereken miktar� �dedim". Art�k b�ylece Selman (r.a) h�rriyetine kavu�mu� oluyordu (Ahmed b. Hanbel, V, 443-444; �bn Sa'd, a.g.e., IV, 79-80; Diyarbekri, I, 468; �bn�l-Es�r, �sd�'l-�abe, II, 419; onun azad edilmesi hakk�nda de�i�ik rivayetler i�in bk. Diyarbekr�, a.g.e., I, 469).

Selman (r.a)'�n kat�ld�� ilk sava� Hendek sava��d�r. M��rikler, m�ttefiklerle birlikte olu�turduklar� on bin ki�ilik bir orduyla birlikte Medine'ye do�ru harekete ge�tikleri zaman, Ras�l�llah (s.a.s), �ehir i�inde kalarak bir savunma sava�� vermeyi kararla�t�rm��t�. Ancak, Medine'nin �evresinde d��man�n �ehre giri�ini engelleyecek her hangi bir sur yoktu. Bu durum �ehrin savunulmas�n� olduk�a g��le�tiriyordu. Yap�lan isti�areler esnas�nda Selman (r.a), Ras�l�llah (s.a.s)'e, "Ey Allah'�n Ras�l�! Biz �randa muhasara edildi�imiz zaman �ehrin etraf�nda bir hendek kazarak kendimizi savunurduk" deyip h�cuma a��k b�lgede bir hendek kaz�lmas� g�r��n� ileri s�rm��t� (Taberi, Tarih, II, 566). Bu g�r�� Ras�l�llah (s.a.s) taraf�ndan uygun bulunmu� ve derhal hende�in kaz�lmas� i�in faaliyete ge�ilmi�ti. Selman (r.a), kuvvetli bir kimseydi ve kaz� i�inde olduk�a verimli �al��maktayd�. Ensar grubu, Selman (r.a)'� sahiplenerek, "Selman bizdendir" dediler. Bunun �zerine muhacirler; "Hay�r Selman bizdendir" demeye ba�lad�lar. Bunu duyan Ras�l�llah (s.a.s); "Selman bizdendir. O ehl-i beytimdendir" diyerek onu ehl-i beytine dahil etmi�tir (Taberi, ayn� yer; �bn Sa'd, a.g.e., IV, 83).

Selman (r.a), daha sonraki b�t�n sava�larda Ras�l�llah (s.a.s) ile birlikte bulunmu�tur. Mekkeli m��rikler, Medine �nlerine geldikleri zaman �ehirle aralar�ndaki hende�i g�rd�klerinde �a��rm��lard�. ��nk� Araplar daha �nce b�yle bir savunma usul�nden habersizdiler. M��rikler, bu hende�i ge�meyi denedilerse de ba�aramad�lar. Sava��n kazan�lmas�nda hende�in rol� o kadar b�y�k olmu�tur ki, bundan dolay� Hendek sava�� olarak adland�r�lm��t�r.

Selman (r.a), Ras�l�llah (s.a.s)'in yan�ndan vefat edinceye kadar ayr�lmad�. Hz. Ebu Bekir (r.a)'�n Halifeli�i zaman�nda da Medine'de bulunmu�tur.

�mer (r.a) devrinde �sl�m ordusu �ran'�n fethi i�in harekete ge�ti�i zaman Selman (r.a) da bu orduya kat�ld�. Selman (r.a) �ran as�ll�yd�. Bundan dolay� d��man ordusunun durumunu �ok iyi biliyordu. Ayr�ca Farslar�n �sl�m dinini kabul ederek dalaletten kurtulmalar�n� �iddetle arzulamaktayd�. �ranl�lar, Kadisi'ye yenilgisinden sonra Medain'de toplanm��lard�. M�sl�manlar Dicle nehrinin kenar�na geldikleri zaman, kar��ya ge�mek i�in hi� bir �ey bulamad�lar. Sa'd b. Ebi Vakkas, kar�� sahile bir �nc� birli�i g�nderip ge�i� g�venli�ini sa�lad�ktan sonra, b�t�n orduya nehri ge�me emrini verdi. Ordu topluca, sular� kabarm�� bir �ekilde akan Dicle nehrine dald�. Sa'd (r.a)'in yan�nda Selman (r.a) bulunmaktayd�. Sa'd (r.a), dua ediyor ve Allah Te�l�'n�n dostlar�na yard�m edece�ini, dinini �st�n k�laca��n� ve Allah Te�l�'ya isyan eden bir toplulu�un iyili�e (�sl�m'a) galebe �alamayaca��n� s�yl�yordu. Nehrin ortas�nda olduk�a heyecanl� bir halde bulunan Sa'd (r.a)'a, Selman (r.a) ��yle demekteydi: "�sl�m yepyenidir. Allah, karalar� nas�l m�sl�manlar�n emrine vermi�se, denizleri de onlar�n emrine verecek g��tedir. Allah'a yemin ederim ki m�sl�manlar nehre nas�l ak�n ak�n girmi�lerse nehirden �ylece ak�n ak�n ��kacaklard�r". Ger�ekten Selman (r.a)'�n dedi�i olmu� ve m�sl�man ordusu hi� kay�p vermeden kar�� k�y�ya ge�mi�ti (Taberi, Tarih, IV, 11-12; �bnul-Es�r, el-K�mil fi't-Tarih, II, 511-512). �ranl� askerler deh�et i�erisinde, onlar�n nehri ge�i�lerine bak�yorlar ve kendi kendilerine; "�eytanlar geliyor. Vallahi bizim sava�t��m�z bu topluluk cinlerden ba�kalar� de�ildir" demekteydiler (Taberi, II, 514). �ranl� askerler ka�arak Kisra'n�n saray�na s��n�p direnmeye devam ettiler. Buraya g�nderilen �nc� birli�inin komutan� Selman (r.a)'d�. O, surun �n�ne geldi�i zaman, �slam�n emretti�i �ekilde onlar� �� defa m�sl�man olmaya, kabul etmezlerse cizye �demeye davet etti. Selman (r.a) onlara ��yle diyordu: "Ben de aslen sizden biriyim. Size ac�yor ve yumu�ak davran�yorum. E�er m�sl�man olursan�z bizim karde�lerimiz olarak ayn� haklara sahip olursunuz. Bunu kabul etmez, dininiz de kalmak isterseniz, bize itaat ederek cizye �dersiniz. Bunu da kabul etmezseniz, di�erleri gibi sizinle sava��r�z" (Taberi, a.g.e., IV,14). Selman (r.a), meselenin Araplar�n Acemlere h�kimiyeti meselesi olmad��n� onlara anlatabilmek i�in, "Sizden biri oldu�um halde Araplar bana itaat ediyor" diyerek (�bn Hanbel, V, 444) ikna etmeye �al��yordu. Selman (r.a) ilk iki �art� kabul etmemeleri �zerine onlara �� g�n d��nmeleri i�in m�hlet verdi. ��nc� g�n sarayda bulunan askerler teslim olmay� kabul ettiler ve b�ylece Kisra'n�n muhte�em saray� m�sl�manlar�n eline ge�mi� oldu (Taberi, a.g.e., IV). Daha �nce Behuresirdekileri de o �sl�m'a davet etmi�ti. Ancak buradakiler, cizye vermeyi de reddedince sava��larak ma�lup edilmi�lerdi (Taberi, ayn� yer).

Sa'd (r.a) Med�in'de karargah kurmu�tu. Ancak buran�n havas�, �sl�m askerlerine iyi gelmemi�, iklim de�i�ikli�inden dolay� y�zlerinin renkleri de�i�mi�ti. Bu durumu ��renen �mer (r.a), Sa'd'a haber g�ndererek, m�sl�manlar�n ya�amalar�na uygun bir yer tesbit edilmesi i�in Selman (r.a) ile Huzeyfe (r.a)'� g�revlendirmesini istedi. Bu yer ile Medine aras�nda ula��m kolayl��n� engelleyecek bir nehrin bulunmamas�n� �zellikle vurgulad�. B�lgede ara�t�rmalarda bulunan Selman (r.a) ve Huzeyfe (r.a), sonunda Kufe �zerinde karar k�ld�lar ve burada ordugah �ehri in�a edildi (17/638) (Taberi, a.g.e., IV, 40-41; �bnul-Esir, el-Kamil fit-Tarih, II, 527-528). Selman (r.a) �ran'�n fethi i�in devam eden asker� harek�tlarda aktif olarak rol alm��t�r (Taberi, IV, 305; �bnul-Esir, el-K�mil fit-Tarih, III, 132).

Selman (r.a), Hz. �mer (r.a) d�neminde Med�in valili�inde bulunmu�tur. Selman (r.a), Hicri 36 y�l�nda Medain'de vefat etmi�tir (�bnul-�mad, �ezer�tu'z-Zeheb, I, 44; �bn Hacer, a.g.e., II, 63; �bnul-Es�r, Tarih, III, 287; �bn Sa'd, a.g.e., VI,17). Ancak onun �l�m tarihi hakk�nda farkl� rivayetler bulunmaktad�r. Hz. Osman (r.a)'�n hilafetinin sonlar�na do�ru, (35) veya 37 y�l�nda vefat etti�i rivayet edilmekte; hatt� Hz. �mer zaman�nda �ld�� de s�ylemektedir (�bnul-Es�r, �sd�'l-�abe, II, 421). �bn Hacer, onun �l�m� ile ilgili farkl� tarihleri verdikten sonra, Enes (r.a)'den, �bn Mes'ud'un, �l�m d��e�indeki Selman (r.a)'� ziyaret etti�i �eklindeki rivayeti delil alarak, �bn Mes'ud'un 34. y�ldan �nce vefat etti�ini, dolay�s�yla Selman (r.a)'�n �l�m�n�n 33. veya 32. y�l�nda olmas� gerekti�i g�r��n� ileri s�rmektedir (�bn Hacer, a.g.e., II, 63). Onun iki y�z elli ile �� y�z elli sene ya�ad�� eklinde rivayetler bulunmakta ve raviler iki y�z elli sene ya�ad��n�n ��phe g�t�rmez oldu�unu s�ylemektedirler (el-Askalan�, a.g.e., II, 62; �bnul-Es�r, Tarih, II, 287; �sd�l-�abe, 421). �bn Hacer, Zeheb�'nin rivayetlerini de�erlendirdikten sonra, onun ancak seksen y�l kadar ya�am�� olabilece�i kanaatine vard��n� nakletmektedir (�bn Hacer, ayn� yer) ki, ger�e�e yak�n olan da budur. Selman (r.a)'�n mezar�, Ba�dad'�n 30 km do�usunda Medain harabeleri civar�ndan akan Deyale �rma��n�n kenar�ndad�r. Onun bulundu�u yer Selman-� Pak (temiz Selman) olarak isimlendirilmi�tir. Onun mezar�n�n i�inde bulundu�u cami IV. Murad taraf�ndan tamir ettirilmi�tir.

Selman (r.a), ilim, fazilet ve z�hd bak�m�ndan Ashab�n en �nde gelen simalar�ndan birisi olup, Ras�l�llah (s.a.s)'e yak�nl��yla tan�nmaktad�r. Hz. Ai�e (r.an), ��yle demektedir:

"Bir �ok geceler Selman (r.a) Ras�l�llah (s.a.s) ile yaln�z kal�rlard�. Bu beraberlik o kadar s�rerdi ki Ras�l�llah (s.a.s) han�mlar�ndan birinin yan�na bile girmezdi" (�bnul-Esir, �sd�l-�abe, II, 420). Ras�l�llah (s.a.s), Hendek sava�� esnas�nda onun ehl-i beytinden oldu�unu il�n etmi�ti.

Hz. Ali (r.a) onun hakk�nda; "Ona evvelkilerin ve sonrakilerin ilmi verilmi�tir. Onda bulunan bu ilme ula��lamaz" demi�tir. Ba�ka bir zaman da: "O bizim ehl-i beytimizdendir. Aran�zdaki konumu Lokman Hekim gibidir. �lk ve son kitab� okumu�tur. Sonu olmayan bir denizdir" demi�tir. Muaz (r.a) kendisine gelenlere ilmi, aralar�nda Selman (r.a)'�n da bulundu�u d�rt ki�iden talep etmelerini s�ylemi�tir. Onun ilmi hakk�nda yap�lan �vg�ler Ras�l�llah (s.a.s)'in s�yledi�i; "Selman ilme doyuruldu" (�bn Sa'd, a.g.e., IV, 85). S�z�ne dayand�r�lmaktad�r. Selman (r.a), Ebu Derd�' (r.a)'�n gece boyu namaz k�ld�� ve s�rekli oru� tuttu�unu g�rd�� zaman onu bundan al�koyup haz�rlanan yemekten yiyerek orucunu bozmas� konusunda �srar etmi� ve ona; "�zerinde g�z�n�n hakk� vard�r, ailenin hakk� vard�r. Bazen oru� tut, bazen tutma; bazen namaz k�l, bazan ara ver" (bunlar� nafile olan ibadetleri i�in s�ylemi�tir). Ebu'd-Derd�' bu durumu Ras�l�llah (s.a.s)'e iletti�i zaman o; "Selman senden daha �limdir" dedi ve bunu �� kere tekrarlad� (�bn Sa'd, a.g.e., IV, 85-86).

Hz. �mer (r.a), ona b�y�k bir sayg� g�sterirdi. �mmetin idaresinin sorumlulu�u alt�nda ezilen �mer (r.a), duydu�u bir endi�esini dile getirerek Selman (r.a)'a ��yle sormu�tu: "Ben bir melik (kral) miyim, yoksa halife miyim?". Selman (r.a) ona ��yle kar��l�k verdi; "E�er sen m�sl�manlar�n topra��ndan bir dirhemden az veya fazla bir para al�r, sonra onu, haks�z bir �ekilde sarfedersen, sen halife olmay�p bir melik olursun" (Taberi, a.g.e., IV, 211; �bnu'l-Esir, Tarih, III, 59).

Hz. �mer (r.a), fey gelirlerini taksim ederken, Selman (r.a)'a d�rt bin dirhem hisse ay�rm��t�r. Baz� kimseler, "Halifenin o�lu (Abdullah) �� bin be�y�z dirhem al�yor, bu Farsl� ise d�rt bin dirhem al�yor" diyerek bu durumu garipsemi�lerdi. Oradakiler: "Selman, Ras�l�llah (s.a.s) ile Abdullah'�n kat�lmam�� oldu�u bir �ok sava�a kat�lm��t�r" diyerek cevaplad�lar (�bn Sa'd, IV, 86). Ba�ka bir rivayette, �mer (r.a), Fey gelirlerinden m�sl�manlara maa� ba�lamak i�in Divanul-At�'y� tesis etti�i zaman, Sahabiler i�in �sl�m'daki �ncelikleri ve kat�ld�klar� sava�lar� g�z �n�ne alarak bir grupland�rma yapt��; Selman (r.a)'�, Hasan (r.a), H�seyin (r.a) ve Ebu Zer ile birlikte olmad�klar� halde Bedir ehlinden sayarak alacaklar� miktar� be� bin dirhem olarak kararla�t�rd�� bildirilmektedir (Taberi, a.g.e., III, 614).

Ras�l�llah (s.a.s) ��yle buyurmu�tur: "Cennet �� ki�iyi �zler. Ali, Ammar ve Selman" (Tirmizi, Men�k�b, 34).

Selman (r.a), son derece m�tevazi ve kanaatkar bir hayat ya�am��t�r. O, Medain'de vali bulundu�u ve �o�u devlet memurlar�ndan fazla gelire sahip oldu�u halde g�nl�k ya�am�, son , derece sadeydi. O, k�le oldu�u zaman nas�l giyinir ve nas�l gezerdiyse Medain valisi oldu�u zaman da ayn� hal �zere devam etmi�ti. O, eline ge�en paray� tasadduk eder ve kendi eme�iyle �retti�i �eylerden ba�kas�n� yemezdi. Tan�mayan birisinin, onun vali oldu�unu anlamas� m�mk�n de�ildi. Medain sokaklar�nda y�r�rken Suriye taraf�ndan gelen bir t�ccar, �zerinde alelade bir aba ile g�rd�� Selman'� �a��rarak y�klerini ta��mas�n� istedi. O, hi� teredd�t etmeden y�kleri s�rt�na ald� ve adamla birlikte y�r�meye ba�lad�. Onu bu halde g�renler, "Bu validir" dediklerinde adam; "Seni tan�m�yordum" diyerek �z�r diledi. Selman (r.a) ona, "Hay�r bunlar� evine kadar g�t�rece�im" diyerek yoluna devam etti (�bn Sa'd, a.g.e., IV, 88; buna benzer di�er bir olay i�in bk. ayn� yer).

Baz� kimselerin giyiminden dolay� kendisine dil uzatmalar� ve hafife almalar�na kar�� hi� bir tepki g�stermemi�tir. Bir defas�nda iki gen� asker yan�ndan ge�erlerken, onu g�stererek; "Emiriniz budur" diyerek g�l�yorlard�. Selman (r.a)'�n yan�ndaki adam ona, "Ey Ebu Abdullah! �unlar�n ne dedi�ini g�r�yor musun?" dedi. Selman (r.a) ona ��yle dedi: "Onlar� b�rak. Hay�r ve �er bu g�nden sonrad�r. E�er toprak yemeyi becerebilirsen onu ye de, iki ki�iye dahi olsa emir olmaktan ka��n. Mazlumun ve s�k��k durumdaki kimselerin duas�ndan sak�n. ��nk� onlar�n dualar� ile Allah Te�l� aras�nda perde yoktur" (�bn Sa'd, a.g.e., IV, 87-88). Selman (r.a) �ok c�mert bir ki�ili�e sahipti. Eline ge�en her �eyi fakirlere b�l��t�r�rd� (�bnul-Es�r, �sd�l-��be, II, 420).

O, hi�bir zaman sadaka kabul etmemi�tir. �o�u zaman eline ge�en parayla hemen et al�r ve onu pi�irerek, hadis ehlini �a��r�r ve birlikte yerlerdi (�bn Sa'd, IV, 9).

Selman (r.a), �l�m d��e�ine yatt�� zaman, ziyaretine giden Medain valisi Sa'd b. Malik ve Sa'd b. Mes'ud onu a�larken buldular. Neden a�lad��n� sorduklar�nda o ��yle cevap vermi�ti: "Ras�l�llah (s.a.s) bizden bir ahid ald�. Hi� birimiz onu koruyamad�k. O bize ��yle demi�ti: "Sizin d�nyadaki ge�imlili�iniz bir yolcunun az�� kadar olsun ".

Onun ilmi ve takvas� di�er sahabileri de etkilemekteydi. Zira onu ziyarete giden Sa'd b. Ebi Vakkas, kendisine nas�l davranmas� gerekti�i �eklinde tavsiyede bulunmas�n� istemi�ti (�bn Sa'd, a.g.e., IV, 90-91).

Selman (r.a), s�k sa�l�, uzun boylu bir kimseydi. Onun Med�in'de Bukeyre ad�nda bir han�m� vard� (�bn Sa'd, IV, 92). Selman (r.a), Medine'deyken Hz. �mer (r.a)'in k�z�n� ondan istedi�i, fakat, Amr b. el-�s'�n bu konuda Selman (r.a)'� k�zd�rmas� �zerine bundan vazge�ti�i nakledilmektedir (�bn Abd�rrabbih, Ikdu'l-Ferid, Beyrut 1949, VI, 90). Ancak onun ailesi hakk�nda a��k rivayetler bulunmamaktad�r.

Sufiler, Selman (r.a)'� Ashabul-Suffe ile birlikte tasavvufun kurucular�ndan biri olarak kabul ederler. Bir �ok tarikat silsilesi ona dayand�r�lmaktad�r. O, Ras�l�llah (s.a.s)'in berberli�ini yapt�� i�in Futuvvet te�kilat�na ba�l� berberlerin piri olarak kabul edilmekteydi. Selman (r.a)'�n sahip oldu�u hakl� ��hreti, b�t�n m�sl�manlar�n ona kar�� i�ten bir sevgi duymalar�na sebep olmu�tur. S�nn� m�sl�manlar onun ad�n� b�y�k bir sevgiyle anarlar. Ehli beytten say�lmas�, �iilerin ona kar�� farkl� bir ilgi g�stermelerine sebep olmu�tur. Hacdan d�nen �iiler Kerbela'dan sonra onun mezar�n� ziyaret etmeyi ihmal etmezler. Ayr�ca, �iiler, Hz. Ali ve Ehli Beyt hakk�ntla rivayet olunan hadislerin �o�unu ona isnad ederler. Gulat-� �ia ekollerinde ise o, ilah� sudur s�ras�nda Ali (r.a)'den hemen sonra yer al�r. Nusayriler ise onu, �� gizli harften biri kabul ederler. Nusayrili�in teslis akidesini ifade eden ayn, mim ve sin harflerinden ayn Ali'yi, mim Muhammed (s.a.s)'i, sin ise Selman'� ifade eder. Mana (Ali), ism (Muhammed) bab ise Selman'd�r. Buna g�re o Nusayr� teslis akidesinin kap�s� (bab) olup, ��nc� had'd�r. Durz�ler ise, Kur'an'�n Selman'a vahyolundu�una, Peygamberin Kur'an'� ondan ald��na inanmaktad�rlar. Bu ekoller, olu�turduklar� inan� sistemlerinde di�er bir ka� sahabi ile birlikte Selman (r.a)'� temel unsur olarak kullanm��lar ve ona �e�itli fonksiyonlar y�klemi�lerdir. Bu mezheplerin ger�ekte mutedil �ia ile alakalar� yoktur. Zira muhtev�lar�ndaki inan� prensipleri g�z�n�ne al�nd�� zaman �slam� �ahsiyetlerin isimlerini kullanarak putperest bir inan� sistemi meydana getirdikleri g�r�lecektir.

Kaynak: S�mil Islam ansiklopedisi

Sayfa Ba��

��Dini S?zl?k

Alfebetik S?raya G?re Listele
?hlas Holding a.?. taraf?ndan bas?lan
dini s?zl?kt?r.