..:: SAHABELER ::..

SA�D B. ZEYD

Hayattayken Cennetle m�jdelenen on sahabiden biri. Babas� Zeyd b. Amr olup, nesebi Ka'b da Ras�l�llah (s.a.s) ile birle�mektedir. K�nyesi Ebul-A'ver'dir. Ebu T�r olarak da �a�r�l�rd� (�bn�l-Esir, �sd�l-��be, II, 387). Annesi Fat�ma binti Ba'ce'dir. Babas� Zeyd, Mekke m��riklerinin dinlerini ak�l d�� bularak cans�z putlara tap�nman�n anlams�zl�� kar��s�nda ger�ek dine ula�mak i�in ara�t�rma yapmaya ba�lam�� ve bunun i�in Suriye taraflar�na giderek yahudi ve hristiyan �limleriyle g�r��melerde bulunmu�tu. Ancak onlar�n verdikleri dini bilgiler Zeyd'i tatmin etmemi�ti. Zeyd'in bu durumunu g�ren bir papaz ona, �irkten ve hur�felerden uzak, Hz. �brahim (a.s)'in dini olan Hanifli�e tabi olmas�n� tavsiye etmi�ti. Zeyd, Hanifli�in ne oldu�unu ��rendi�i zaman arad�� dini buldu�unu anlam�� ve Mekke'ye d�nm��t�. O, K�be'ye y�nelerek ibadet eder, Mekke'de �brahim'in dini �zere bulunan tek kimse oldu�unu Kurey� m��riklerine kar�� iftihar ederek s�yler ve onlar�n putlar ad�na kurban kesmelerini ay�plard�. Zeyd, �smail (a.s)'�n neslinden bir peygamberin gelece�ini ��renmi�ti. Arkada�� Amr b. Rab�'a'ya kendisinin bu peygambere kavu�amayaca��n� zannetti�ini, e�er ona ula��rsa kendi selam�n� ona iletmesini s�ylemi�ti (�bn Sa'd, Tabak�t�l-K�bra, Beyrut (t.y), III, 379). Zeyd, Ras�l�llah (s.a.s)'in Peygamberlikle g�revlendirilmesinden �nce vefat etti.

Said, babas� Zeyd'in kendisine telkin etti�i hanif dininin bilincinde olarak yeti�mi�ti. Ras�l�llah (s.a.s), �sl�m dinini tebli�e ba�lad�� zaman, onun �a��rd�� dinin babas�n�n s�yledi�i prensiplerle ayn� oldu�unu g�rd� ve ona tabi olmakta gecikmedi. Rivayetlere g�re o, Ras�l�llah (s.a.s)'in az say�daki ashab�yla Erkam'�n evinde gizlice toplanmaya ba�lamas�ndan �nce iman etmi�tir. Do�um tarihi kaynaklarda zikredilmemektedir. Ancak, onun Hicri 50 veya 51 y�l�nda �ld�� zaman yetmi� ya��n� a�m�� oldu�u (�bn�l-Esir, �sd�l-��be, II, 389) g�z�n�nde bulundurulursa Hicretten yirmi be� y�l �nce do�mu� olabilece�i s�ylenebilir. Said (r.a); Hz. �mer'in k�zkarde�i Fat�ma ile evli idi. Hz. �mer (r.a) da Said'in k�zkarde�i At�ke ile evli bulunmaktayd� (�bn�l-Esir, a.g.e., II, 387). Hz. �mer, onlar�n yeni dine girdiklerini ��rendi�i zaman son derece k�zm�� ve yapt�klar�n�n hesab�n� sormak i�in hemen evlerine gitmi�ti. Ancak olay �mer (r.a)'�n iman etmesi sonucunu do�uracak bir �ekilde geli�mi�ti (bk. �mer ibn et-Hattab mad.).

Medine'ye hicret edildi�i zaman Said, R�faa b. Abdul-Munz�r (r.a)'�n evinde misafir olmu�tur. Mu�h�t olay�nda bir rivayete g�re Ebu L�babe ba�ka bir rivayete g�re de Rafi' b. Malik ile karde� ilan edilmi�ti (�bn Sad, III, 382). �bn�l-Es�r ise, Ubey b. Ka'b ile karde� ilan edildi�ini kaydetmektedir (�sd�l-�abe, II, 387).

Sa�d b. Zeyd, Bedir sava�� hari�, Uhud, Hendek ve Ras�lullah (s.a.s)'in di�er b�t�n sava�lar�na kat�lm��t�r.

Ras�l�llah (s.a.s), Said ile Talha b. Ubeydullah (r.a)'�, Suriye taraflar�na giden Kurey� kervan�n�n d�n�� hakk�nda bilgi toplamak ve bu bilgileri h�zl� bir �ekilde Medine'ye ula�t�rmakla g�revlendirdi. B�ylece, Ebu S�fyan'�n ba�kanl��ndaki bu kervan Suriye d�n��nde yakalanabilecekti. Said, Talha ile birlikte el-Havra denilen yere kadar gitmi� ve kervan�n d�n��n� beklemeye ba�lam��t�. Ancak onlar�n bu kervan�n d�n�� hakk�ndaki haberi Medine'ye ula�t�rmadan �nce Ras�l�llah (s.a.s) ba�ka kaynaklardan gerekli bilgileri alm�� ve Medine'den Ensar ve Muhacirlerden olu�an ordusuyla yola ��km��t�. Onlar Medine'ye Bedir sava��n�n vuku buldu�u g�n ula�abildiler. Ras�l�llah (s.a.s)'in, kervan�n yolunu kesmek i�in Medine'den ayr�lm�� oldu�unu g�ren Said ve Talha derhal ona kat�lmak i�in Bedir'e do�ru yola ��kt�lar. Onlar Turban denilen yere geldikleri zaman Bedir'den d�nmekte olan Ras�l�llah (s.a.s)'le kar��la�t�lar. Bedir sava��na fiilen i�tirak edememi� olmalar�na ra�men Ras�l�llah (s.a.s) onlar� sava�a kat�lm�� sayarak ganimetten di�er m�cahitler gibi pay vermi�ti (�bn Sa'd, III, 382-383). Said (r.a), Hz. �mer zaman�nda Suriye b�lgesinde s�rd�r�len asker� harek�tlara kat�lm��; D�ma�k muhasaras� ve Yermuk sava��nda bulunmu�tur (�bn�l-Esir, a.g.e., II, 388; �bn�l-�mad el-Hanbel�, �ezer�tu'z-Zeheb, Beyrut (t.y), I, 57).

Said (r.a), �mr�n�n son g�nlerini, Medine'nin d��nda bulunan Akik vadisindeki �iftli�inde ge�irdi ve burada yetmi� ya��n� ge�mi� oldu�u halde Hicr� 50 veya 51 y�l�nda vefat etti. Abdullah �bn �mer onun �ld��n� ��rendi�i zaman do�ruca Akik vadisindeki evine gitti ve cenazesiyle ilgilendi. Said (r.a)'�n cenazesi Medine'ye ta��nd� ve Sa'd b. Ebi Vakkas taraf�ndan y�kand�. Medine'de defnedilen Said (r.a)'�n cenaze namaz�n� �bn �mer k�ld�rd� ve onu mezara Sa'd b. Ebi Vakkas ile birlikte indirdi (�bn Sa'd, III, 384; �bn�l-Esir, II, 389). Onun Medine'de vefat etmi� oldu�u kesin olarak bilinmekle beraber, K�feliler, Muaviye d�neminde Kufe'de vefat etti�ini ve cenazesinin K�fe valisi olan Mu��re b. �u'be taraf�ndan k�ld�r�ld��n� iddia etmi�lerdir (�bn Sa'd, III, 381).

Said (r.a), Hz. Osman (r.a)'�n �ehid edilmesiyle ba�layan fitne olaylar�na �ahid olmu�tur. O, �mmetin i�ine s�r�klendi�i fitne belas�ndan ve kendini bilmez baz� kimselerin ileri gelen ashabdan baz�lar�na dil uzatmalar�mdan a��r� derecede �zd�rap duymu�tur. Said (r.a), bir g�n K�fe camiine gitmi�, orada Muaviye'nin K�fe valisi Mu��re b. �u'be'yi, etraf�nda K�felilerden bir tak�m insanlarla otururken g�rm��t�. Mu��re ona sayg� g�stererek yan�na oturtmu�tu. O esnada bir adam birilerini kastederek k�t� s�zler sarfetti. Said, Mu��re'ye; "Bu adam kime k�frediyor" diye sordu�u zaman; "Ali b. Ebi Talib'e" cevab�n� al�nca son derece �z�ld� ve Mu��re'ye; "Mu��re, Mu��re! Ras�l�llah (s.a.s)'in Ashab� senin �n�nde s�v�l�yor ve sen buna susuyor ve bir harekette bulunmuyorsun �yle mi? Ben Ras�l�llah (s.a.s)'i; "Ebu Bekir Cennettedir, �mer Cennettedir, Ali Cennettedir, Osman Cennettedir, Talha Cennettedir, Z�beyr Cennettedir, Abdurrahman b. Avf Cennettedir. Sa'd b. Ebi Vakkas Cennettedir" derken duydum dedi ve �unu ekledi; "Bunlar�n dokuzuncusunu da gerekirse sayar�m". Ertesi g�n K�feliler etraf�n� sarm�� ve dokuzuncu kimsenin kim oldu�unu s�ylemesi i�in �ok israr etmi�lerdi. Bunun �zerine o; "Dokuzuncu benim, onuncu da Ras�l�llah (s.a.s)'dir" dedi ve sonra da etraf�ndaki insanlara bakarak sahabilerin �sl�m'daki se�kin konumlar�n�; "Bir kimsenin, Ras�l�llah (s.a.s) ile bir arada bulunarak y�z�n�n tozlanmas�, sizin herhangi birinizin Hz. Nuh kadar ya�asa bile, bu m�ddet zarf�nda amellerinden daha hay�rl�d�r" s�z�yle vurgulam��t�r (Ahmed b. Hanbel, I, 187).

Onun hakk�nda kaynaklar ��yle bir olay zikretmektedir: "Erva ad�ndaki bir kad�n, Medine valisi Mervan b. Hakem'e giderek Said b. Zeyd'in kendi arazisine tecav�zde bulundu�unu �ikayet etti. Mervan, memurlar�n� Akik vadisindeki �iftli�inde bulunan Said (r.a)'a g�ndererek �ikayet konusu olay� soru�turdu. Said (r.a) gelenlere; "Ona haks�zl�k etti�imi zannediyorsunuz de�il mi? Ras�l�llah (s.a.s)'in ��yle dedi�ini duydum:

"Haks�z yere her kim bir kar�� topra�� gasbetse, k�yamet g�n�nde yedi kat yerin dibinde dahi olsa o toprak boynuna dolan�r". Sonra ��yle ekledi: "Allah�m bu kad�n yalan s�yl�yorsa g�zleri k�r olmadan can�n� alma ve kuyusunu ona mezar yap". Rivayet edildi�ine g�re bu kad�n, daha sonra k�r oldu ve evine y�r�rken kuyuya d��erek �ld�. Bu olaydan dolay� Medineliler birisine k�zd�klar� zaman ona, "Allah seni Erva gibi k�r etsin" diyerek beddua etmekteydi (�bn Hacer el-Askalan�, el-�sabe fi Temyizi's-Sahabe, Ba�dat (t.y), II, 46; �bn�l-Es�r, �sd�l-�abe, II, 388; ayr�ca bk. Ahmed b. Hanbel, I, 188-189).

Said (r.a)'dan baz� hadisler rivayet edilmi�tir. Bunlardan birisi, Cennetle m�jdelenen on ki�i hakk�nda olan�d�r. Abdullah b. Zalim el-Maz�n�, Said b. Zeyd'den ��yle rivayet etmektedir:

"Muaviye Kufe'den ayr�ld�� zaman, Mu��re b. �u'be'yi vali tayin etmi�ti. Hatipler minberlere ��karak Ali (r.a)'a hakaretlerde bulunuyordu. Ben S�id b. Zeyd'in yan�ndayd�m. O, k�zd� ve kalkt�. Benim de elimden tutmu�tu. Ben de ona uydum, o bana; "�u nefsine zulmeden adam� g�r�yor musun? Cennet ehlinden olan bir adama l�net edilmesini emrediyor. Ben �ahitlik ederim ki dokuz ki�i vard�r ki onlar Cennettedirler. Onuncusuna da �ahitlik etsem g�nah i�lemi� olmam" dedi. Ve sormam �zerine ��yle devam etti; "Ras�l�llah (s.a.s) (sars�lan H�ra da��na); "Hira, yerinde dur! Senin �zerinde nebi, s�dd�k ve �ehidden ba�kas� bulunmuyor" dedi ve arkas�ndan Cennetle m�jdeledi�i sahabileri sayd�" (Ahmed b. Hanbel, I, 189; �bn�l-Esir, a.g.e., II, 389; Sa'd b. Zeyd'in rivayet etti�i di�er hadisler i�in bk. �bn Hanbel, I, 187).

Sa'd b. Habib, Sa'�d b. Zeyd'in de aralar�nda bulundu�u, Cennetle m�jdelenmi� kimselerin isimlerini zikrederek ��yle demektedir: "Onlar her zaman sava�ta Ras�l�llah (s.a.s)'in �n�nde, namazda ise arkas�nda durmu�lard�r" (�bn Hacer, el-Askalan�, a.g.e., II, 46) demektedir.

Kaynak: S�mil Islam ansiklopedisi

Sayfa Ba��

��Dini S?zl?k

Alfebetik S?raya G?re Listele
?hlas Holding a.?. taraf?ndan bas?lan
dini s?zl?kt?r.